" یلان " ، فلک را بیار !
شهر ، شهر ِ فرنگه
تهران ، از خواب بیرون پرید ؛ برف که از دو بامداد به آرامی به شهر ِ نیمه خفته می نشست ، شدت گرفته است . باد ِ سوزناکی برف را به سیم ِ برق، که کوچه را خط خطی کرده ، چسبانده است .
بچه های پیش دبستانی و دبستانی را مادران، خوب پوشانده و بدرِ خانه ها آورده اند . چرا امروز که زمین و زمان یخ بسته و سرسره شده ، مدارس را تعطیل نکرده اند ؟
دخترِ کلاس سومی همسایه مان را مادرش به خیابان می رساند ؛ پدر، یکی از اتومبیل هایش را که شب ها در کوچه می خواباند بدر خانه می آورد . می گویم :
" دختر ک را امروز به مدرسه نفرستید " . پدر سکوت می کند . مادر می گوید :
" مدارس را تعطیل نکرده اند ؛ خانم ناظم ِ بد اخلاقی دارند و اگر نرود غیبتش غیر موجه خواهد بود ".خب غایب شد که شد ، مگر چه می شود " !!! ترس در چشمان ِ درشت دخترک موج می زند و می خواهد گریه کند !!! بچه را ترسانده اند ؛ از معلم و مدیر و خانم ناظم و نمره و ...
...
به دوره ی بچگی ام بر می گردم - 60 سال پیش از این - دبستان عنصری در محله ی درخونگاه، که یک سرش به خیابان بوذرجمهری می رسید . سر صف ِ صبحگاهی ردیف شده ایم و می خوانیم :
"... خداوندا ، چنان کن سر انجام ِ کار ، تو خوشنود باشی و ما رستگار. "
صدای آقای " ابراهیمی " ، ناظم مدرسه در حیاط می پیچد :
" یلان ، فلک را بیار "
" یلان " اسم خدمتکار ِ درشت اندام مدرسه بود، که برادر کوچکم و من را از مدرسه ، به در خانه مان می رساند ؛ آخر ما مجبور بودیم از خیابان بگذریم !
یکی از بچه ها را فلک خواهند کرد . پای لختش را به چوب ِ فلک خواهند بست و آقای ابراهیمی با چوب دستی اش، که شاخه ای است راست و کشیده از درخت آلبالو ، بر آن خواهد نواخت . این منظره را هنوز در خواب می بینم ، و نفس در سینه ام گره خورده ، از جایم می پرم . این کابوس ِ من است .
...
در مدرسه ی دخترانه ، دختر ها را فلک نمی کردند ! گوش کنید :
روز های شنبه ، خانم مدیر مدرسه ی دخترانه ی اسدی، خود در مراسم دعای صبح حاضر می شود ؛ نفس در سینه ی دانش آموزان ، حبس می شود. خانم مدیر،بانگاه ِ بی تفاوت ِ یک دیکتاتور وعینک ِ دودی اش که نابینایی یک چشمش را می پوشاند ، بسوی صفی میرود که دختر بچه ای در آن می باید تنبیه شود ؛ دخترک ِ خطا کار را که در هفته ی گذشته تکلیفش را مطابق میل خانم معلم انجام نداده ، از پشت بجلو هل می دهد و می گوید:
" تن ِ لش "!! و ...
و این نرم ترین تنبیه بود !!!
...
و اینک وقت ِ آن است که نمایش ِ دیگری از آموزش ِ درستکاری به نمایش در آید:
دانش آموز ِ متهم به تنبلی و یا شلختگی ، و بدتر از همه ،با اتهام ِ " دزدی " را که گناه بزرگی مرتکب شده است ، و مداد پاک کن یا مداد و یا ... همکلاسی اش را برداشته ومی خواسته در کیفش بگذارد ، در سر صف معرفی شود!!
" ویدا ... ، دانش آموز کلاس ِ سوم "ب" ، از صف بیا بیرون ."
دختری لاغر اندام، با چشمانی آبی نیلگون ، لرزان از صف کلاسش با قدمی لرزان جدا می شود ، ومی رود به سوی " هیات داورا ن " متشکل از: خانم مدیر ، خانم ناظم ، خانم ِ کلاس سوم "ب" ، دخترک رنگ برخسار ندارد.
خانم معلم کلاس سوم ،پا پیش می گذارد و کاغذی که با خط درشت ِ نستعلیقِ، نوشته شده :
من شاگرد شلخته و تنبل کلاس سو م " ب" هستم را به پشت روپوش دختر می چسباند . او را با همین نوشته افتخار آمیز، به تمامی کلاس ها خواهند برد، و در تمام آن روز با همین افتخار، در حیاط ِ مدرسه باید بچرخد !!!
...
مجازات ِ بچه ها یی که پدر و مادرشان از آنها رضایت نداشتند ، ترسناک تر بود ؛ در زیر زمین مدرسه اتاقی بود تاریک که ، میز ونیمکت ، تخته سیاه ِ از رمق افتاده و جارو خا ک اندازو گچ ِ تخته سیاه را در آن می گذاشتند و آن را " سیاهچال " می گفتند . اتاقی بی نور و نمور . شاگردمدرسه ی مجرم را به زندان یک شبه در آن سیاهچال، تهدید می کردند . خانم معلم می گفت:
" اتاق پر است از سوسک ، رطیل و موش ".
...
آموزش ، در مدارس ، همواره خشن بود و هست . در مدرسه بما آموختند که مانند دیگران باشیم . آیا این بد آموزی نیست ؟
انواع چیز ها را از همان کودکی ، در درونم ریختند و شد آنچه نباید می شد ؛ آن گونه که تا امروز که 60 سال از آن زمان می رود ، چیزی از من بیرون نریخته است . اگر جوانه ای هم بود خشکید و پوسید و رفت .
جغرافی ، تاریخ ، علم الاشیا ء ، شرعیات ، حساب ، املاء و... را در درونم ریختند و یادم دادند که " طهران را " تهران " بنویسم و " ا تاق " را دیگر " اطاق " ، ننویسم . و من شدم طوطی ! گرچه امروز بچه های مان می شوند " کامپیوتر " با سرعت بالا .
من ، امروز چون همکلاسی هایم ، در قشون ِ با سوادان ِ بیسواد رژه می روم ؛ که در رشته ای نسبتا آگاهی است و در بسیاری ازرشته های مرتبط با آن ، عدم آگاهی .
آموزش ِ واقعی در مدرسه نبود و نیست . این آموزش بمن زندگی نداد . شاید امکانات رفاهی بیشتری را داد ، ولی امکانات رفاهی که به معنی زندگی بهتر نیست ؛ این دو متراد ف هم نیستند .
آموزش ، چیزی را که در درونم بود بیرون نکشید . این پرسش هنوز در من است :
آیا آموزش واقعی ، بیشتر هوشمند ساختن ِ انسان ها نیست ؟
...
شیون ِ این مرد ِ سرگردان در خیابان ها ، که با وانت بارش ، بلند گو و فرمان در دست و چشم در حدقه گردان ، که پنجره ها و خانه ها را می پاید و می خواند :
" یخچال ، فریزر ، ماشین لباسشویی ، کمد و بوفه و ...شما را خریدارم "
من را به امروز باز می گرداند .
این فغان ِ در گلو خفه شده ی اون همکلاسی دبستانی ام نیست ، که سرِ صف ، به فلک بسته شد و چوب ِ درخت آلبا لو ، کف پایش را قلقلک داد و تا مدتها نتوانست با ما فوتبال بازی کند ؟
...
" یلان، فلک را بیار!"
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر